Nghiên cứu và trao đổi về thơ lục bát kì 4: CÁCH DỤNG THANH TẠO TRẦM BỔNG TRONG THƠ LỤC BÁT

CHUYÊN MỤC: NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI.

KỲ IV. CÁCH DỤNG THANH TẠO TRẦM BỔNG TRONG THƠ LỤC BÁT.

 Tác giả Phạm Hùng

->Nghiên cứu trao đổi về thơ lục bát kì 1
-> Nghiên cứu và trao đổi về thơ lục bát kì 2

-> ->Nghiên cứu trao về thơ lục bát kì 3

-> Nghiên cứu và trao đổi về thơ lục bát kì 4

-> Xem thêm: Các bài thơ hay của nhà thơ Phạm Hùng

1. Nhắc lại về mức độ cao thấp (trầm, bổng) của 6 thanh.

- Xin quý hữu lưu ý...đây không phải là chia nhóm để quy định cho thanh luật.

+ Trầm bình thanh: Huyền, Hỏi, Nặng.

+ Phù bình thanh: Ngang, Sắc, Ngã.

- Khoa học đã nghiên cứu, âm vực thấp nhất trong 6 thanh là thanh Huyền, cao nhất là thanh Ngã (khi viết tại hạ đã sắp xếp theo thứ tự lần lượt của cả 2 nhóm. Nếu quý vị nào muốn kiểm tra cứ vui lòng tự phát âm À, Ả, Ạ, A, Á, Ã sẽ thấy điều tại hạ nói có chính xác hay không)

2. Các vị trí quan trọng trong câu của thơ lục bát.

- Như đã nói ở các kỳ trước...đó là vị trí 2,4,6,8. Tại sao các vị trí này quan trọng mà không phải là 1,3,5,7? Thưa quý hữu lb thường ngắt nhịp chẵn...khi đọc hoặc kể cả diễn ngâm người ta buộc phải dừng lại, nhấn nhá ở các điểm này. Đồng thời đó cũng là các vị trí mà vần gieo bắt buộc rơi vào (6 hoặc 8 )

3. Để tạo được độ mượt mà cho câu, hay nói cách khác là muốn cho câu thơ có độ trầm bổng khi đọc các vị trí này cần phân bổ sao cho các thanh mang âm vực cao thấp khác nhau. Sau đây là một số nguyên tắc (tuy nhiên tại hạ cũng nói rõ...đây là điều không "bắt buộc" nó chỉ có tác dụng bổ trợ, nếu thực hiện được khi viết câu thơ sẽ hoàn thiện hơn)

+ Vị trí 2&6 của câu lục mang thanh bằng phải khác nhau về Ngang, Huyền.  Vị trí 4 mang thanh trắc có thể linh động hơn. Vị trí 1,3,5 dù trắc hay bằng thì cũng nên xen kẽ lúc cao lúc thấp tùy theo ngôn từ quý vị sử dụng.

+ Vị trí 2&6 của câu bát thì thoải mái hơn câu lục vì ở đây có "luật tiểu đối thanh bằng 6&8" sẵn rồi. Các vị trí 1,3,5 cũng tương tự như câu lục.

+ Vị trí thứ 7 của câu bát thường xuyên dùng thanh trắc sẽ tốt hơn dù nó thuộc nhóm Trầm hay Phù.

+ Khi gieo vần...vì lục bát thường chỉ gieo vần bằng (có gieo vần trắc nhưng ít người viết) quý vị cần liên tục đảo thanh bằng. Nghĩa là ở điểm gieo vần này câu trên mang thanh Huyền thì câu dưới mang thanh Ngang rồi tiếp tục trở về Huyền. (hay là Ngang - Huyền - Ngang).

* LƯU Ý

- Trong một câu không dùng quá nhiều từ mang thanh thuộc một nhóm Trầm hoặc Phù.

- Không dùng quá nhiều từ liên tiếp mang một thanh.

Vd...

Em ơi sao nỡ xa nhau.

Chiều buồn ngồi nhặt hạt sầu.

(Đọc không có độ lên xuống mà cứ đều đều cao hoặc thấp => tính nhạc của câu không cao).

============================

EM ĐI (2)

Em đi...để lại con đường

Chiều nay gió cuộn lá vương nỗi sầu

Bây giờ chẳng biết về đâu

Ngẩn ngơ bước lạc, bên cầu ngẩn ngơ.

Em đi...chiều cũng mịt mờ

Để dòng thơ mãi lửng lơ, không thành

Đâu ngày tháng cũ tình xanh

Má hồng e ấp dưới nhành hoa tươi.

<

Em đi...vắng bặt tiếng cười

Lời xưa ước hẹn buông rơi giữa dòng

Ráng chiều thơ thẩn chờ mong

Sao hoàng hôn vắng...để tròng mắt cay?

Em đi...

về phía tháng ngày

Không anh...

Liệu có, có day dứt lòng?

PH. 31.7.2017.