" TRƯỜNG SƠM TÍM " - MỘT BÀI THƠ HAY VÀ XÚC ĐỘNG

"TRƯỜNG SƠM TÍM"  - MỘT BÀI THƠ HAY VÀ XÚC ĐỘNG

Phan Sáu

Chưa đầy hai tiếng đồng hồ sau khi đi viếng Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn về, NSƯT, Nhà báo, Nhà thơ, Nguyễn Huấn đưa cho tôi xem bài “Trường Sơn Tím” mà anh vừa sáng tác. Đọc bài thơ, tôi lặng người hồi tưởng và cảm phục sự quan sát tinh tế của anh. Không tinh tế sao được - khi mà từ trong lấp lóa chói chang của cái nắng mùa hạ dội xuống một vùng đất bạt ngàn gió, bạt ngàn bia mộ mà anh đã nhìn ra một màu tìm huyền ảo, mơ hồ trong một không gian rộng và thời gian hẹp như vậy. Thực ra đây không phải là thời gian đôn hậu, mà nhờ cái nhìn đời đôn hậu nên bài thơ “Trường Sơn tím” của Nguyễn Huấn đã mang đậm chất văn:
Tím ơi nói gì với cỏ
Tím ơi nói gì với mây
Đồng đội cha tôi nằm đấy
Nói gì đi chứ đất dày...
Viết về Liệt sĩ - một đề tài không mới và không dễ, bởi cuộc chiến tranh đã lùi xa và cuộc sống trước mắt đang mở ra những chân trời mới, hơn nữa những chất liệu tinh túy đều đã được dùng để xây nên những tượng đài vĩnh cửu. Thế nhưng, qua bó hương bốc lửa giữa nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn trong cái nắng gay gắt của màu hạ, Nguyễn Huấn đã có cái nhìn sâu thẳm - đó là những hình ảnh chất chứa bao dự phóng giúp anh đẩy xa những liên tưởng, những không gian xa, rộng, ở đó lòng tin và ý chí được thăng hoa. Và vì vậy, anh viết “Trường Sơn Tím” như mở trang giấy của tâm linh trên mảnh đất này bằng cách lật ngược thời gian đã đi qua và đang hiện thân ra trước mặt.

Tiếc thương hóa thân vào lá
Tháng năm kể mãi oai hùng
Đầu nguồn sông ơi Bến Hải
Lời ca vang vọng con đường...

Trong mông lung màu tím, Nguyễn Huấn đã cho ta nhìn thấy cảnh thực, người hư, người thật, cảnh hư, một ảo ảnh quện kết được hóa thân từ màu tím của hoa dại Trường Sơn - một loài hoa mà người dân địa phương thường gọi là hoa Trường sinh. Bởi mỗi khi một cánh hoa rụng xuống, nó mang theo một mầm sống cho một cây hoa khác mọc lên từ cánh hoa.

Trường Sơn sẽ còn tím mãi
Thủy chung người đã ra đi
Mỗi cánh hoa rừng rơi xuống
Tái sinh ngăn ngắt câu thề...

Có thể nói, “Trường Sơn Tím” là một bài thơ mạch lạc về tiết tấu, nhạc điệu, đặc biệt là anh đã biết dùng các chiến tích điền cổ để tăng thêm tầng nghĩa khác cho thơ. Kham khổ mà đạo lý, hiền lành mà khẳng khái, da diết mà nghiêm nghị... Trong không gian hai chiều quá khứ và hiện tại đan lồng vào nhau và cũng nhờ những chiều không gian hư ảo đó mà chân dung của một hồn thơ càng thêm sáng rõ.

Đường Gio An mờ bụi đỏ
Cồn Tiên, Dốc Miều thuở nào
Âm vang từng hồi pháo dội
Giờ còn vương chút nôn nao...

Giọng thơ hai chiều đã quyện chặt, trói chặt vào nhau như từ trong cảm hứng của tâm tưởng thơ làm nên một lực hút, lực say như ám ảnh. Thơ anh như một lời tự sự, thủng thẳng, chân chất, thủy chung và đôn hậu của tâm hồn làm lay đọng lòng người. Đoc “Trường Sơn Tím”, ta thấy quá khứ được đồng hiện trong hiện tại nâng ước mơ và khát vọng bay cao, bay xa. Thơ Nguyễn Huấn bao giờ cũng được dựa vào một hình ảnh biểu trưng, qua đó anh triết luận về thời gian, về ý tưởng và lẽ sống.

Hôm nay ai về Cam Lộ
Chang chang nắng gắt Gio Linh
Thắt lòng cánh hoa mướt mát
Tím ơi nghèn nghẹn tim mình...

Chỉ một khổ thơ, nhưng tràn ngập khoảng trời đủ sắc màu - đó chính là biểu trưng cuả mơ ước, hy vọng và tri ân. “Trường Sơn Tím” là kết quả của sự chiêm nghiệm hòa quyện rất nghệ thuật giữa lý trí và tình cảm, biến những điều bình thường, gần gũi của cuộc sống trở nên có linh hồn và tự nó mang một sứ điệp, một sự đồng cảm sẻ chia. Tư tưởng, tình cảm và trí tưởng tượng của Nguyễn Huấn trong “Trường Sơn Tím” một lần nữa cho phép ta khái quát được thế giới tâm hồn mang sự thăng hoa của nỗi đau kiêu hãnh và nỗi khát khao thầm lặng như chính tác giả bài thơ. Nguyễn Huấn vốn mạnh mẽ, hài hước, ồn ào nhưng duyên dáng, chân thành tận đáy thẳm lòng mình. Nơi đó thảo thơm một tấm lòng vị tha, bao dung và cao thượng. Tóm lại, anh là con người nghiêm khắc, tủ tế và tài năng lấp lánh Thơ văn, âm nhạc và hàng trăm tác phẩm sân khấu, hàng ngàn vai diễn của anh luôn dí dỏm, ngọt ngào, đầy tính nhân văn, đạt đến đỉnh cao nghệ thuật, nhưng vẫn thấm đẫm tình yêu đôi lứa, con người, đất nước, quê hương. Bài thơ TST chỉ có thể ra đời từ một tâm hồn cao đẹp như thế .
Chủ đề thẩm mỹ của “Trường Sơn Tím” không gì ngoài sự tri ân, biết yêu quý và nâng niu quá khứ. Nội dung tư tưởng của bài thơ được thống nhất trong một ý nghĩa cực kỳ đơn giản, nhưng rất đậm nét nghệ thuậộc mang tính vận động với niềm rung cảm sâu xa. Điểm lớn này sẽ giúp độc giả nắm bắt được cá tính sáng tạo của Nguyễn Huấn trong “Trường Sơn Tím” đem đến cho họ một khoái cảm thẫm mỹ nhiều lúc nằm ngoài cái đẹp hình thức. Bài thơ sẽ có sức sống và sức lan tỏa lâu bền, đó là điều không thể phủ nhận ./.

Quảng Trị - Hà Nội

Phan Sáu
===========